ارزش دلاری و سکه ای دستمزد کارگران

بازارکار - محاسبه حداقل حقوق با قیمت ثابت و معادل سازی دلاری و مقایسه آن با قیمت سکه طلا گویای عدم افزایش توان اقتصادی حقوق بگیران است.

علی پاکزاد: افزایش 25 درصدی حداقل دستمزد در سال 92 بالاترین میزان افزایش حداقل دستمزد از سال 76 به بعد محسوب می شود، اما این رشد به دلیل افزایش تورم و کاهش ارزش پول ناشی از آن در عمل تاثیر چندانی در قدرت خرید مزد بگیران نداشته و در مقایسه با دلار نیز همین مسئله تایید می شود و جالب آنکه دلیل اصلی این اتفاق اجرای هدفمندی یارانه ها بوده است که به دنبال آن تمامی دستاوردهای دولت نهم در افزایش قدرت خرید مزدبگیران از دست رفته است.

حداقل دستمزد به قیمت ثابت چه می گوید؟

حداقل حقوق سال 92 معادل 487 هزار تومان اعلام شد، اما محاسبه این حداقل دستمزد به مبنای قدرت خرید حداقل دستمزد سال 83 ( محاسبه حقوق به قیمت ثابت بر مبنای سال پایه 1383) نشان می دهد قدرت خرید این رقم چیزی در حدود 117 هزار تومان خواهد بود، به عبارت ساده تر می توان طی سال 83 تا 92 ارزش پول ملی به یک چهارم کاهش یافته است و از سوی دیگر قدرت خرید مزد بگیران در سال 92 در مقایسه با سال 83 تنها 11 هزار تومان افزایش پیدا کرده است.

این برآوردها در شرایطی انجام گرفته است که نرخ تورم سال 92 حدود 6 درصد پایین تر از سال 91 و معادل 24 درصد تخمین زده شده است، اما در صورتی که نرخ تورم سال 92 در حد سال 91 برابر 31 درصد باشد (پیش بینی رئیس کل بانک مرکزی از نرخ تورم سال 91)، در عمل قدرت خرید حداقل دستمزد سال 92 به قیمت ثابت سال 83 معادل 91 هزار تومان خواهد بود، که در این صورت می توان گفت کارنامه دولت های نهم و دهم در افزایش توان اقتصادی مزد بگیران نه تنها موفق نبوده که آخرین دستاورد این دو دولت کاهش 15 درصدی توان خرید مزدبگیران نسبت به سال 83 است.

میزان دلاری حداقل دستمزد

مقایسه حداقل دستمزد با نرخ رسمی دلار هم نشان از کاهش توان خرید مزدبگیران دارد، براساس نرخ های آزاد در سال 83 حداقل دستمزد معادل 122 دلار بوده است، در سال 83 قیمت رسمی هر دلار آمریکا معادل 871 تومان که حدود 3 تومان با نرخ آزاد تفاوت داشت، در این سال حداقل حقوق ماهانه هر مزدبگیر معادل 106 هزار و 602 تومان بوده است.

در سال 89 ارزش حداقل دستمزد330 هزار تومانی معادل 319 دلار بوده است که در واقع اوج دستمزد پرداختی محسوب می شود، اما از سال 90 به ناگهان روند صعودی میزان دستمزد در مقایسه با دلار روند نزولی پیدا کرده به 300 دلار رسیده، در سال 90 با احتساب میانگین قیمت ارز رسمی و مبادله ای معادل 1840 تومان، ارزش حداقل دستمزد به 212 دلار کاهش یافته و با احتساب دلار 2450 تومانی به عنوان نرخ رسمی ارز در سال 92 درنهایت ارزش دستمزد ماهانه در ایران به 199 دلار رسیده است، رقمی معادل حداقل دستمزد سال86.

به این ترتیب می توان گفت به رغم کاهش ارزش دلار در اثر بحران اقتصادی سال 2009 معادل 31 درصد بوده است (مقایسه قیمت طلا و دلار طی سال 2009 تا سال 2012 نشنا می دهد هر اونس طلا از 1087 دلار در سال 2009 به حدود1584 دلار طی سال 2012 رسیده است)، بازهم عقبگرد ارزش پول ملی به حدی بوده است که معادل دلاری حداقل دستمزد سال 92 معادل سال 86 شده است و اگر این کاهش ارزش دلار در بازار جهانی رخ نمی داد، بعید نبود میزان ارزش دلاری حداقل دستمزد سال 92 معادل یک دهه عقبگرد را نشان می داد.

معادل طلایی حداقل دستمزد

مقایسه نرخ سکه بهار آزادی به عنوان شاخص بهای طلا در کشور نتایج خوبی را در اختیار قرار می دهد، در سال 83 قیمت هر سکه بهار آزادی در گزارش های بانک مرکز معادل 90 هزار و 200 تومان ثبت شده است، با حداقل حقوق 106 هزار تومانی یک فرد مزد بگیر در سال 83 می توانست معادل 1.18 سکه از بازار خریداری کند، یعنی طی یک سال قدرت خرید 14 سکه بهار آزادی را داشت.

این مقایسه قدرت خرید ماهانه حداقل حقوق سال 91 امکان خرید کمتر از چهار دهم یک سکه را به مزد بگیران می دهد، یعنی کمتر از 5 سکه در سال، این مقایسه به خوبی نشان می دهد در دوره مورد ارزیابی ارزش پول ملی ما به یک سوم کاهش یافته است.

البته اگر بر مبنای نرخ پیش فروش 1.2 میلیون تومانی سکه توسط بانک مرکزی و برآورد حداقل سود 18 درصدی برای آن متوسط قیمت سکه را در سال 92 حدود 1.4 میلیون تومان برآورد کنیم، قدرت خرید حداقل حقوق 487 هزار تومان سال 92 امکان خرید 0.35 یک سکه را در ماه برای مزدبگیران فراهم کرده است که افت 11 درصدی خرید حداقل دستمزد را بر مبنای طلا طی سال 92 نسبت به سال جاری نشان می دهد.

حداقل دستمزد به نرخ "ثابت و جاری" و مقایسه آن با دلار و طلا
سال	به قیمت جاری (تومان)	به قیمت ثابت، سال پایه 1383 (تومان)	بر مبنای دلار رسمی (تومان)	بر مبنای قیمت سکه تمام (قطعه)	ارز رسمی (تومان)	قیمت سکه تمام (تومان)
1383	106,602	106602	122	1.18	871	90,200
1384	122,592	111505	136	1.15	902	106,580
1385	150,000	124949	163	1.04	919	144,200
1386	183,000	133750	197	1.06	928	172,900
1387	219,600	130801	229	1.07	957	205,400
1388	263,520	153720	268	1.09	983	241,500
1389	330,300	193636	319	1.02	1036	325,100
1390	330,300	141401	300	0.58	1100	567,100
1391	389,700	112535	212	0.39	1838	999,000
1392	487,125	117856	199	0.35	2450	1,400,000
منبع: بانک مرکزی * قیمت ارز رسمی سال 91 براساس متوسط قیمت ارز مرجع و مبادله ای است *قیمت سکه سال 92 براساس نرخ پیش فروش بانک مرکزی با احتسال 18 درصد سود برآورد شده است

دستمزد ناچیز و ناتوانی کارفرمایان

اما نکته اساسی و نگران کننده آن است که با توجه به رکود فعالیت های اقتصادی در سالهای اخیر بسیاری از کارفرمایان جزء برای افزایش 25 درصدی حداقل دستمزد نگران هستند، آنهم دستمزدی که به روایت آمارهای بالا نه تنها افزایش پیدا نکرده روند، نزولی هم داشته است.

این وضعیت تنها در صورتی قابل اصلاح خواهد بود که در سال آتی دولت حداقل بخشی از تسهیلات وعده شده به تولید کنندگان در قانون هدفمندی را عملی سازد، حمایت از تولید و صد البته ثبات در تصمیمات مالی و پولی دولت در سال آتی تنها راهی است که می تواند از کاهش سطح اشتغال در کشور جلوگیری کند.