حقیر که سالها رسالات کهن شیخ صفی الدین اردبیلی را بازخوانی و منتشر کرده بودم همواره این معما را داشتم که با توجه به همسایگی اردبیل و میانه، آیا این قطب عالم به شهر ما مهمان نشده بود؟ اخیرا که فراغتی یافته و از حواشی به دور بودم یکی از آن نسخه های خطی را بازخوانی می کردم که به حکایت جالبی از سفر شیخ صفی به میانه و هویدا شدن یکی از کرامات او رسیدم.
پیش از بیان حکایت ترکی بهتر است اندکی درباره شیخ بدانیم:
شیخ صفی الدین اردبیلی نزدیک به 800 سال پیش در اردبیل متولد شد و در 10 سالگی توسط مادر فاضلش تمام قرآن را حفظ کرده و تفسیر و تأویل قرآن را آموخت و 20 سال مرید شیخ زاهد گیلانی شد و در میانسالی به قطب عالم تبدیل شد و نه تنها تمامی مردم عوام و خواص که پادشاهان عالم نیز از شامات و ترکیه تا هندوستان و چین مرید وی گشتند. مثلا ایلخان مغول پس از فتح ایران به اردبیل رسید و چون آوازه شیخ را شنیده بود و می دانست که شیخ به پیشواز شاهان نمی آید،به دیدار او رفت. به او گفت: قدرت تو بیشتر است یا من؟ شیخ صفی پاسخ داد: من قدرتم بیش از توست. من حاکم بر دلهایم تو حاکم بر لشکر. بیش از 100 هزار مرید من در تمام دنیا پخشند و به اذن من جان می بخشند ولی لشکریان تو همینهایند که فقط در پیش دیدگان تو جان می دهند. و چنین شد که حاکم مغول همواره احترام او را داشت و از قدرت معنوی و اجتماعی او واهمه داشت. اولجایتو ایلخان مغول همواره احترام و علاقه خاصی به او داشت.
شیخ صفی الدین اردبیلی برای نخستین بار شیعه را از حالت انفعالی و تقیه خارج کرد و اساس برپایی حکومت اسلامی شیعه را با ترویج تفکر شیعی در بین 100 هزار نفر بنا نهاد و نوادگان او چندین بار برای برپایی حکومت شیعی بپاخاستند لیکن موفق نشدند مگر شاه اسماعیل که 200 سال پس از شیخ صفی حکومت اسلامی صفویه را بنیان نهاد.
شیخ صفی الدین اردبیلی عارف و دانشمندی بزرگ بود که عامل به علم بود و کرامات زیادی از وی به ثبت رسیده است که 2 مورد از آنها مربوط به شهر ماست که یکی را نقل می کنم:
|
پیره خضر دئدی: بیر چاغ خوراساندان بیر آغیر چئری گلیر ایدی و شیخ صفی الدین قدس الله سرّه "میانا"دا ایدی. بیر جماعت میانادان حضرت شیخ قدس الله سره یانینا واردیلار و شکایت ائتدیلر کیم: "نئیله یه لیم کیم کندی احوالیمیزا حیران و پریشان قالمیشیز؟" شیخ قدس الله سره دئدی: "قورخمانیز کیم تانری تعالی سهل ائیله یه، تشویشلنمه نیز". ائله کی قوشون میانانین داغی اوستونه چاتدیلار، کؤنوللرینه کئچیردیلر کیم میانا ایله گرمه چایی تالایالار. ائله کی اورایا یئتدیلر هئچ غارت ائتمه ییب تالاتمادیلار. گلدیلر شیخین قاتینا. اونلاردان بیری دئدی: "گؤزوموز میانایا دوشجک او تالاتما خیالی کؤنلوموزدن چیخدی"! اول قوشونون بیگی دئدی: "بیر آغ ساققاللی کیشی گؤردوم بویو بؤیله و اوزو شؤیله کیم دوغرو سنه بنزییر ایدی. آلنیندان ایشیق ساچیر ایدی و الینده بیر قیلینج وار ایدی و منه دوغرو باخیب دئدی: میانانین تالاماغین ایسترسینیز بو قیلینج ایله بوتون قوشونون بوینون اورارام". بن ده قورخوب تالاماقدان ال چکیب قوشونا دئدیم: میانا ایله گرمه چای دا تالاماغیز اولماسین. آنجاق بؤیله اولوب میانا ایله گرکه چای آماندا قالدیلار. جانی آلماق دیر قیلینجین ایشی خلقه دیر عیان بو عجب کیم بو قیلینج وئریر حیات جاودان |
