نوروز 1398 فرصتی دست داد تا بتوانم برای دیدار پسرعموی پدرم، جناب آقای سید ستار کاظمی فرزند سید موسی کاظمی، مسافرت کوتاهی به شهر تبریز داشته باشم. ایشان با گذشت بیش از نه دهه از عمر شریفشان که در راه آموزش و پرورش فرزندان کشورمان سپری شده است بحمدالله از سلامت خوبی برخوردار هستند.
هدف من از این دیدار اولا تجدید خاطرات پدر مرحومم و سپس پرس و جو از احوالات گذشتگان از خاندان میرکاظم ترک و احوالات مرحوم سیدموسی کاظمی بود. در اینجا جزئیات سندی را که سیدستار کاظمی در خصوص مرحوم پدر خود پس از گذشت بیش از یکصد سال از صدور آن همچنان نزد خود حفظ کرده اند را به اشتراک میگذارم.
همانطور که ملاحظه می شود، سند مزبور نیمه بالایی نامه دولتی است که به شکل زیر قرائت می شود:
آرم شیر و خورشید - کابینه ولایت عهد - مورخه 16 ذیحجه 1334 - نمره 2718
جناب حاج سید موسی
حاکم شرع
حاکم شرع گرمرودی
جناب اجل امیر تومان پیشکار کل
جناب حاج سید موسی
حاکم شرع گرمرودی عرض حال داده که حاجی میرزا رفیع خان به ادعای
...
تاریخ فوق الذکر مطابق با شنبه 22 مهر 1295 هجری شمسی است. لذا عمر سند فوق یکصد و پنج سال می باشد.
پشت این سند به شکل زیر ممهور شده است:
ولایت عهد
... 1334
کابینه مخصوص
و ذیل آن مهر دیگری به شکل زیر منقوش است:
خروج از دفتر مخصوص ولایت ...
... 17 شهر ذی الحجه 1334
نمره 2718 ... ...
علاوه بر سند فوق، متن تلگراف کوتاهی نیز نزد جناب آقای سید ستار کاظمی وجود دارد که تصویر آن را تقدیم می دارم.
سند فوق به شکل زیر قرائت می شود:
اداره تلگرافی دولت علیه ایران - سنه 1334
از میانج به تبریز
نمره قبض 1186 - نمره تلگراف 16
عدد کلمات 20
تاریخ اصل 25
تاریخ وصول همانروز
اسم گیرنده علی
محضر آقای مجتهد جناب حاج سید موسی ترکی تولید ... آدم ... رفیع خان باللوجه آمده
تکلیف سید واسع
تلگرافخانه مبارکه تبریز
در پشت کاغذ تلگراف مهر به شکل زیر قرائت می شود:
اختیار السلطنه
مرحوم سید موسی کاظمی، که برادر بزرگتر مرحوم سیدواسع کاظمی (پدربزرگم) هستند، دارای درجه علمی اجتهاد بوده و طبق سند فوق دارای مقام دولتی حاکم شرع گرمرود بوده اند. ایشان در سال 1318، یعنی شش سال پس از فوت سیدواسع کاظمی و درحالی که کفالت فرزندان برادر را برعهده داشتند، دار فانی را وداع گفته و در جوار برادر خود سید واسع کاظمی در قبرستان سادات ترک مدفون شده اند. متاسفانه عکسی از ایشان موجود نمی باشد. روحشان شاد.
در خاتمه به شرح برخی اصطلاحات و معرفی اشخاص که نام برده شده است می پردازم.
ولایت عهد: سال 1295 هجری شمسی، که تاریخ نامه فوق است، مربوطه به دوران سلطنت احمدشاه قاجار و ولایت عهدی برادرش محمدحسن میرزا می باشد.
پیشکار: پیشکاری آذربایجان در دوره قاجار، غیر از پیشکاری سایر ایالت‌های ایران بود. زیرا آذربایجان پرجمعیت‌ترین و مهم‌ترین ایالات بود و مقر ولیعهد نیز به شمار می‌رفت. آذربایجان دو پیشکار داشت. یکی پیشکار کل که در حقیقت قائم مقام ولیعهد بود و امور عمومی ایالت را اداره می‌کرد. دوم پیشکار مالیه که کار داد و ستد و محاسبۀ مالیاتی را از روی کتابچۀ دستور عمل ارسالی از مرکز برعهده می‌گرفت. بعداً تعیین پیشکار، برای تصدی امور مالی و مالیاتی در ۳ ایالت دیگر، یعنی فارس، خراسان و کرمان نیز متداول شد. ولی در دیگر نقاط وزیرِ حاکم یا پیشکار کل، کارهای مالیاتی را هم اداره می‌کرد.
پیشکار کل آذربایجان: در این دوره پیشکار کل آذربایجان نظام الملک است که همراه با محمدحسن میرزا به آذربایجان آمده بود.
حاجی میرزا رفیع خان: تا کنون اطلاع موثقی از هویت ایشان بدست نیاورده ام. شاید همان مشاورالسلطنه متولد 1266 قمری وفات 1344 قمری باشند. (القاب رجال دورهٔ قاجاریه - کریم سلیمانی - نشر نی - صفحه 147)
اختیار السلطنه: ظاهرا از شاهزادگان قاجار بوده است. (روزنامه اطلاعات - سال سوم - شماره 606 - مورخ 22 مهر 1307 - صفحه 4 - اعلان نمره 1195 د 148)
