جامال آوا

جامالآوا كروانساراسی

 

بو اسکی تیکینتی مییانا شهرینین گونئی دوغوسونون 35 کیلومترلیگینده اولان جامالآوا کندینين یانیندا یئرله شیب. بو گون جامالآوا کندینین داغلار آراسيندا ايتگين قالديغينا باخمایاراق، کئچمیشده ایپک یولونون بیرلشدیگی یئرده ان آدلي ـ سانلي چاغیندا اؤنملی و چوخ ده یرلی رولو واريميش. دونيا گزيجيلري بو كروانسارانی زنگان ـ تبریز آراسیندا یئرله شن كروانسارالار ايچينده ان اؤنملی كروانسارا بیلدیرمیشلر.

 اينديسه مييانانين ترانزیت یولونون 20 کیلومترلیگینين گونئيينده كاغاذكونان ماحالينا گیره لي ایلک گؤرولن کند، جامالآوا کندی دیر. كاغاذكونان ماحالينين بوتون کندلری قاجار چاغينا دك، گل ـ گئتلي و ده یرلی ماحال ایدی. آنجاق مغول آزجا كاغاذكوناني داغیتمیشسادا قاجار بیر یوللوق بو منطقه نین دیه رينی آرادان آپاردي. بو ياپيتین (اثرین) تیکیلمه چاغي ايندييه تك بللي اولونمامالي آنجاق شاه عباس اونو بير كره اوناریب و مرمت ائتدیگی بللی دیر. یئنی له مه سینه گؤره صفویه چاغيندا ، 11ـ اينجی قمري يوز ايلليكده ایلگیله ندیریرلر آنجاق بو كروانسارا داها اؤنجه لر 8 ـ اينجی هجری يوزايلليكده چاپار ائوی اولاراق چوخ گل ـ گئتلي ایمیش. گزيجيلرین یازیلاری بو سؤزو بللي ائدير.

 آدليم گزيجي ـ يازيجي «شوالیه شارون» بو كروانسارانین تیکیلمه سيني «سلطان ابوسعيد مغولون وزیری غياث الدين محمد»ین الی ایله قمري 733 ـ اونجو ایلده بیلدیرير. «موریس دوکتز بوئه» ايسه قمري 1234ـ اونجو ایلده مییانادان کئچرکن گئجه نی بو كروانسارادا قالدیغینی بیلدیره رک دئییر: «آنجاق گئجه نی 520 ایلليك جامالآوا كروانساراسیندا کئچیردیک كي ايندي ده اوجامان و قالارغي بير تيكينتي دير».

 موريسين 520 دئمه سيندن بللي اولونور كه اول چاغ دوغرودان 520 ايل جامالآوانين كروانسراسينين تيكيلمه سيندن كئچيرميش يوخسا 500 دئيرميش. اولا بیلر كي او چاغدا تیکیلمه تاریخینی بللی ائدن بیر کتیبه نین اولدوغو ايچين بو 520 ايلي دئميش. ميلادينين 520 ايلي، قمري نين 534 ايلي اولار. ايندي 534 ایلی 1234دن چیخساق، جامالآوا كروانساراسینین تیکیلمه تاریخی700 قمری ایلینه قاییداراق «شارون»-ون دئدیگیندن 33 ایل فرقلی دیر. 700 ایلین قارشیسیندا 33 ایلدن گؤز اؤرتسك بو كروانسارانین تیکیلمه چاغي، قمرينين 700-733 ايلينه و اونارما و مرمت چاغي قمرينين 1065 ايلينه قاييدير. تیکیلمه تاریخینی 1065- اينجی ایل دئمک یانلیش دیر. بو تیکینتی نین 1065- اينجی ایلینده تیکیلمه سی و 170 ایل اوندان سونرا «موریس دوکتز» آدلی دونیاگزیجی و اسکی بینالار آراشدیریجیسی، 170 ایللیک تیکینتینین 520 ایللیک تیکینتیدن آیریدا بیلمه مه سی، عاغيلا باتار دئييل. هميده «جملی کارری» بو تیکیمين يئددي دنه گؤرکملي ـ گؤزل بورجلاریندان سؤز گتيرير.

 بو كروانسارا اني 50 ، اوزونو 60 متير دير. فرانسه لی آراشديريجي «تاورنیه» نئچه گونلر بو كروانسارادا قالير و اورانی یئنی بیر تیکیم سانير آنجاق او شاه عباسین الی ایله اوناریلمیش تیکینتینی، جامالآوانین اسکی چاپار ائوی تکینتیسی ایله یانلیش توتاراق اورانی یئنی تیکیم سانميش دير.

 بو اسكي ياپيت دا بير داش يازي اولمامالي كي اونون تیکیلمه سين یاخود اونارماسين بللي ائده مني مجبور ائتدي يولدارشلارلا بو كروانسارايا گئديب اونون گیریش قاپیسینین باشیندا یازیلان شعرلرین چتينليكده ايلك كره اوخودوم. تانری يارديميلا كروانسارا گیریش قاپی سینین باشیندا گؤزل بئش بیتليك بو شعری داش ـ یازیدا اوخودوم:

 به عهد دولت شاهنشه جهان عباس * * * كه هست ثاني عباس در عدالت و داد

 بنا نهاد اوغورلو امير ديوانش * * * رباط[2] جانب دشت دژ جمال آباد

 بناي دولت او باد تا ابد محكم * * * كه كرد بهر شه اين خانه دعا بنياد

 چويافت صورت اتمام اين رباط ازخير * * * به سعي قدرت بازوي بهترين استاد

 ز اتفاق همان گشت فايضاً تاريخ * * * رباط جانب دشت دژ جمال آباد

 عاغيلدان چوخ ايراق سانديم كي بئله بیر اسکی ياپيت و تیکیم تاریخسیز اولا. بونون ايچين شعره آرتیقراق ساي ساليب اونون سونوندا «تاریخ» سؤزونه آرتيق درينلشديم و بونو مصرعين ابجدي له بو تيكينتي نين تاريخين دوشوندوم. باشقا یؤندن سون بیتدن ایلک مصرعی، شعردن بیر مصرعنین تکرار اولماسینا و اونون «همان» و «فایضاً» کلمه لر ایله تکرار اولما فلسفه سینه اشاره ائتمه کله، بیزی شاعیرین منظورونا یؤنه لدیر. تکراری مصرعین سایی سی یا شعرین سون مصرعی ابجد حسابی ایله 1065، ایکینجی شاه عباس زامانیندا اوناریلمیش تاریخی گؤسته ریر. ایکینجی شاه عباس 1052 قمری ایلینده سلطنته یئتیشیب و 1077 قمری ایلینده وفات ائتمیشدیر.